Aromatyczne krewetki z pietruszką, chrupiące maślane ciasteczka, waniliowy budyń czy słodki ryż z dodatkiem sosu truskawkowego – te proste i popularne dania nie cieszyłyby swoim wyjątkowym smakiem, gdyby nie dodanie do nich mleka, śmietany lub masła. Dlaczego są częstym składnikiem wielu potraw? Czy masło lub mleko można zastąpić innymi produktami? Sprawdzamy!
Mleko i jego skład
Mleko to nie tylko pierwszy posiłek nowonarodzonych ssaków, w tym również także człowieka. Ten bogaty w mnóstwo cennych makro- i mikroelementów płyn jest również ważnym składnikiem wielu różnorodnych potraw w kuchniach na całym świecie. Już dodanie niewielkiej ilości mleka lub śmietany sprawia, że zupy, sosy, marynowane mięsa czy nawet gotowany ryż nabierają kremowej konsystencji oraz łagodniejszego, przyjemne śmietankowego smaku.
Najpopularniejsze i ogólnodostępne mleko krowie jest przede wszystkim bogatym źródłem wapnia, witamin z grupy A, D, E i B oraz wielu składników mineralnych (wapń, fosfor, potas, selen, cynk) mających istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Mleko zawiera również laktozę – węglowodan wspierający wchłanianie wapnia do organizmu, który u dorosłych i starszych osób może wywoływać reakcję alergiczne jak np. bóle brzucha czy biegunki. Dzieje się tak dlatego, że z wiekiem spada możliwość wytwarzania laktazy – enzymu rozkładającego laktozę na cukry proste. W takiej sytuacji najlepiej spożywać mleko lub nabiał, w którym ten dwucukier został już rozbity na łatwo przyswajalną glukozę i galaktozę.
Pyszne przetwory mleczne
Mleko wyróżnia się unikalnym składem wysokowartościowych białek, węglowodanów i tłuszczy, dzięki czemu jest produktem, z którego powstaje wiele różnorodnych przetworów takich jak śmietana, maślanka, jogurt, twarożek, masło czy kefir. Możliwość wytrącania tłuszczu oraz białka z mleka (krowiego, koziego, owczego) pozwala na wytworzenie produktów uwielbianych na całym świecie, a mianowicie serów dzielonych na wiele smaków i rodzajów – od miękkich podpuszczkowych, poprzez pleśniowe czy smażone, na twardych lub dojrzewających kończąc.
Zarówno samo mleko, jak i wszystkie jego przetwory są częstym składnikiem mnóstwa przekąsek, potraw, deserów oraz słodkich lub wytrawnych wypieków. Wiele z nich stanowi również podstawę wielu posiłków takich jak owsianka na mleku, aromatyczne dipy do mięs lub pieczonych warzyw, klasycznego sernika czy popularnych w Polsce pierogów ruskich nadziewanych twarogowo-ziemniaczanym farszem z dodatkiem podsmażanej na maśle cebuli oraz pikantnych przypraw.
Masło – nie tylko do smarowania pieczywa
Chociaż masło kojarzy się najczęściej ze smarowidłem lub bazą do aromatycznej jajecznicy lub podsmażanych na śniadanie kiełbasek, jego unikalne walory są wykorzystywane również w wielu innych popularnych na świecie przepisach. Stek z grilla smakuje najlepiej, gdy jego powierzchnię tuż po usmażeniu pokryje się cieniutką warstwą roztopionego masła ziołowego lub czosnkowego. Ten pachnący śmietanką tłuszcz po sklarowaniu jest również niezbędnym składnikiem ciasta kruchego, z którego powstają m.in. słodkie ciasteczka, tarty i inne wypieki. Masło jest także ważnym składnikiem popularnego w kuchni bałkańskiej ciasta filo, wprost idealnie nadającego się do przygotowania zarówno słodkich, jak i wytrawnych przysmaków takich jak np. greckiej spanakopity, serbskiej gibanicy, arabskiej baklawy czy uwielbianego w Chorwacji burka nadziewanego mięsem, serem albo smażonym szpinakiem.
